Logo Design by FlamingText.com




 

 

 

 

 

 

Carnu chi cresci

Ru mela ri San Giuannu

Triple sec

Zia Fulumena

Via Scarpitti

Roghi

Lu maru è saritu

Li scarpari

Lu vinu

A Nuscu ...tutti pacci

 



































 

 

Carnu chi cresci

Ru mela ri San Giuannu

Triple sec

Zia Fulumena

Via Scarpitti

Roghi

Lu maru è saritu

Li scarpari

Lu vinu

A Nuscu ...tutti pacci

 

























































 

 

Carnu chi cresci

Ru mela ri San Giuannu

Triple sec

Zia Fulumena

Via Scarpitti

Roghi

Lu maru è saritu

Li scarpari

Lu vinu

A Nuscu ...tutti pacci

 































































 

 

Carnu chi cresci

Ru mela ri San Giuannu

Triple sec

Zia Fulumena

Via Scarpitti

Roghi

Lu maru è saritu

Li scarpari

Lu vinu

A Nuscu ...tutti pacci

 



































































 

 

Carnu chi cresci

Ru mela ri San Giuannu

Triple sec

Zia Fulumena

Via Scarpitti

Roghi

Lu maru è saritu

Li scarpari

Lu vinu

A Nuscu ...tutti pacci

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 
 

 

Carnu chi cresci 

 

Mamma ngi lavavu, ngi vustivu puliti pó prima r'assì, papà ngi feci la préruca: -Nun mi faciti fà brutta figura, calativi na vota sola, mangiàti chiani e pó ruciti ca siti sazii, mi raccummannu, si no quannu turnamu facimu li cundi!-Quann'arruvammi la tavula era già preparata cu nu bellu musalu jangu e nu canustriellu ri panu frishcu.
 


Zì Ruminucu ngi feci assittà e pó purtavu n'arzulu ri vinu, anghjvu li musciutieddri e ngi ni rivu unu purunu, puru a nui crìaturi chi ngi ru mbalammi comu a li gruossi. Mendri i' m'assucai cu la manu pu nun fà, fà brutta figura a pàtrumu, fratimi picciuli rustavanu cu li mustazzi. Roppu picca zì Sabbetta purtavu ngimma la tavula na fullata ri prusuttu, subbursata e capucuollu! "Panza nosta fatti capanna", punzammi, lu guaiu era ca nisciuni si muveva a piglià pu primu, accussì asputtavami com'a li fessa.

Zì Ruminucu, cristianu ndiliggendu, capivu e cu na voci chi sunavu com'a na cambana a grolia rissu "e che asputtati?" Ngi munammi ind'a la spasa, manu e tuttu e fuccammi nmocca. R'istindu rietti n'aucchiata a patrumu chi condrocambiavu cu na guardata storta chi era tuttu nu programma.Pu nu bellu picca, nun ngi calammi chiù ma quannu zì Ruminucu nzustivu, nun ngi faciemmi pregà roi votu, né lu cavuciu ch'angappai sotta la tavula ra patrumu mi luvavu lu piaceru ri mi munà nmocca na vrenzula ri prusuttu.-Quessa è carnu chi cresci Pippì, lassaru mangià- rissu zì Sabbetta, bona cristiana puru essa, accussì mendri loru chiacchiariavanu e buvevanu, i' e fràtumi apprufittavami quannu nun ngi guardavanu e ngi faciemmi tunni, tunni.

Pu la via, mendri ngi'arritiravami, era già nottu, angappammi na tirata r'avrecchiu, ma era sulu n'andicipu ri queru ca ngi'asputtava a casa. Quannu pigliavu lu guardiungiellu spunzatu ind'a la secchia, capietti ca nun ng'era chiù scambu, allora mi facietti curaggiu e alluccai:-Papà nun ngi vatti, nui simu carnu chi cresci!- La cosu funzionavu, patrumu si fermavu, ngi punzavu nu picca: -Iativi a curcà mó subbutu ... mannaggia bubbà!-







Ru melu ri sangiuguannu

A Nuscu nun ng'eranu rivirtimiendi, lu cinamu a botu apreva a botu no, e pó chi tuneva li sordi cu lu bigliettu? Quaccherunu, chiù furtunatu, lu ieva a scupà ri juornu pu trasì la sera. Accussì pu passà lu tiembu ngi luggevami  "Capitan Miki, il grande Bleck, o Buffalo Bill". Quannu r'aviemmi liettu tre o quattu votu e nun sapevami chiù che fà, ievami, a secondu la staggionu, a ciciri, favu, mela o a uva. Nu juornu rucietti a li guagliuni: -Vuniti cu me,iamu a li Sparanielli  a fà ru mela,llà i' canoscu e nun ngi rinnu niendi.-Appurammi nu bellu milu e ngi munammi tutti sei o settu chi ierimi, eranu mela ri San Giuguannu, nu picca amarostucu ma bunarellu ra mangià. Mendri accuglievami e nfulavami nbiettu, sundiemmi nu frusciu e pó na preta n'atu picca ngi ciaccava, nun faciemmi mangu a tiembu a dì "Diu aiutami" quannu n'arruvavu n'ata e n'ata. Na femmuna ra cimma nu muru ru tirava e alluccava: -Mariuoli, ndilinguendi,v'aggia fà la pella!- Ngi vasciammi punzannu ca ru granu, già bellu irtu, ngi'accuvava, ma ru pretu cundinuavanu a ghiuccà e quera a alluccà. A nu certu pundu rucietti a li cumbagni: -Guagliù qua ngi'amma salvà,a la via nun putimu assì ca ng'è la patrona,scappamu cu ghindu a ru terru,a quacche partu avim'assì.- Mendri scappavami a circà scambu, ata gendu ngi'asseva nnanzi, cangiammi direzionu e curri miezzu a queru granu, ti ru mutiemmi tuttu mendri li patruni si revanu la voci e alluccavanu nziemi a li cani. Quann'assiemmi a la via, roppu chiù di n'ora a fui, nun arruvavami chiù a orizzondarici pu sapé andó ngi truvavami. Sulu quannu ngumingiavu a scurà,li cavuzuni s'eranu siccati, ngi faciemmi curaggiu e turnammi a Nuscu.


 Bottoni (120)

Triple sec

Ra chiù

di n'annu steva mbustata llà, ngimma la cristalliera, spavalda e senza paura, sicura ca nisciuni la tuccava. E chi puteva? Mamma aveva ratu l'ordinu: -Adda sta llà pu fà bella figura quannu venu nu cristianu!- E li cristiani vunevanu, specialmendu la rumenuca, a pigliarisi la musura pu nu paru ri scarpini o ri pursianu e bunevanu puru pu nu coppataccu o nu tacchinu, ma essa steva sembu llà chiù mbustata e quasi sfuttutora.
Ogni sera quannu mamma e papà s'eranu curcati, i' la tuccava, l'allisciava e luggeva l'etichetta: "Triple sec, Liquore sopraffino". I' mó sta parola nun mi puteva fà capaci, ngi punzava e pruvava a immagginà lu saporu o armenu l'addoru ca stu "sopraffino" puteva tuné.

Na sera, aggitatu e travagliatu ra quera "maronna", nu riusciva propriu a piglià suonnu, era comu si nu rendu carlutu nun ti raci paci, m'azai, la guardai, l'allisciai e pó ngapu miu rucietti: "-Ah mó basta,tu ti criri chiù forta sulu pucché mamma ti difendi? Quanda cristiani t'hanna vuré angora?"
Ngoppa lu bangariellu ri patrumu ng'eranu paricchj assugliu, pigliai la chiù fina e spurtusai lu sucaru ind'a n'angulu, andó si vureva ri menu, e cumingiai a zucà affì ch'assivunu roi tre gocciu quand'abbastavanu, pu pruvà "Triple sec", mi curcai e durmietti com'a nu re. Passavunu nu paru ri juorni e quannu mamma e patrumu assivunu a fà na cammunata, i' m'assicurai ca lu purtusu ind'a la buttiglia ng'era angora. Pigliata l'angarizia ogni bota chi rustava sulu ieva a surchià e "Triple sec" asseva sembu megli. Na sera turnavunu chiù priestu e facietti justu, justu a pusà la buttiglia.-Pippì- rissu mamma -nun siendi nu prufumu?Mi pari liguoru!
-Embé ca sì Filù!- E currivunu a cundrullà la buttiglia: -Gesù,Giuseppu e Maria- rissu mamma -qua ngi ni manga quasi nu quartu-
-Prima ca si svapura tutta quanda,Filù,aprimula e pruvamula-
-Pitrù ni vuoi nu picca?- addummannavu mamma. Bottoni (120)
 -Noni mà,ssu cosu fortu nun mi piaciunu!

Zia Fulumena


Abbitava via del Borgo, propriu nmiezz'a la piazzetta, zia Fulumena era na fummunella picciula e arzilla, nu picca a l'andica e crureva a tuttu. La specialità sua era: "Ma che purcarìa è" e "squaglia a luongu riavulu" e nui nun purdevami mai l'accasionu pu li fà alluccà stu doi frasu famosu. 

A lugliu ri lu '63, comu ogni annu, turnai a Nuscu pu ru bacanzu e quera vota mi purtai, fra tanda bagagli, nu bellu reggistratoru a forma ri valiggetta. Fu nu mbicciu ind'a lu trenu, però ni passammi seratu a sunà, candà e abballà cu l'amici e lu juornu ri Snd'Andoniu, reggistrai puru la festa chi aveva essu lu ricordu "vivu" na vota turnatu a la Svizzera.

Quannu lu fuchista sparavu la prima botta cacciai lu microfanu ngimma lu barconu: ru cambànu sunavanu a grolia e già si ngumingiava a sendu la musica.Preoccupatu ri fà na cosa bona, condrollava sembu si l'acu ri l'apparecchiu rustava ind'a la zona "verda" ri lu quadrandu.

Sulu quannu la musica fu sotta casa aviett'abbascià nu picca pucché a ogni botta ri tiesti l'acu mi sbatteva ind'a ru "russu". Ieva tuttu buonu finu a quannu la banda finivu ri sunà e Carmulona azavu:  "Reggina ru l'anuma mia" Pareva ca lu reggistratoru shcuppava, l'acu s'era bloccatu ind'a ru russu e nun si muveva chiù, avasciai tutti li buttuni, allundanai lu microfanu e sulu accussì lu riestu mi vunivu buonu.

La rumenuca appriessu, a la via ri miezzijuornu, ra Sandacroci a la chiazza era chjnu ri gendu, mi vunivu n'idea....muttietti lu reggistratoru ngimma la loggia e a tuttu volumu facietti "parti" la purgissionu: "Ndandambò, ndandambò...Reggina ri l'anuma mia Booouuum...ndandambò" mendri lu cummendu, cu voci sulenna, ca i' ngi'aveva fattu, ruceva: Annanzi ng'è la banda ri Squinzano, pó r'autorità, li carabbinieri cu li punnacchi ngapu, lu populu scavuzu, tutti vannu appriessu a lu sandu. La gendu si guardava attuornu e circava andó era sta sfilata, né puteva dubbità ri quaccosa pucché lu reggistratoru, tannu pochi lu canuscevanu.

Zia Fulumena assivu ri corsa ra la casa e circava ri s'orizzondà ra qualu pizzu vunevanu li suoni. Cu la cumblicità ri cingu sei amici e di Mariotti in particolaru, scappammi versu Sandacroci: -Guagliù arriva... la purgissionu arriva-  E zia Fulumena chi nun si puteva fà capaci, scappavu appriessu a nui: -Ma che festa è oj? Andó stà ssa purgissionu?- -Fannu n'ata vota sand'Andoniu zia Fulumé, muttimungi nginocchiu ca mó arriva-

La vicchiarella si muttivu ndunucchiata, cu ru manu giundu e asputtava; roppu nu bellu picca, cumingiavu a sfastiriarisi e addummannavu: -Ma andó stà? -Sotta Sandacroci zia Fulumé, n'atu picca arriva- accussì mendri stevami finennu la prima posta ri lu rusariu arruvavu Mariotti: -Venu ra sotta, venu ra la via Fundana!- E scappa, tutti quanda a ndunucchiarisi a lu vicu ri vasci. Mendri stevami condemblannu lu secondu misteru gloriosu, arruvavu n'atu guaglionu tutt'affannatu:
-L'aggi vista... l'aggi vista...  è nmiezz'a lu corsu!- E nui tutti prondi pu scappà nmiezz'a lu corsu,ma a stu pundu a zia Fulumena,­ chi nun ngi la faceva chiù a corru abbasci e ngoppa, li vunivu com'a nu presendimendu ca la cosa nun era iusta: -Squaglia a luongu riavulu!- Rissu. -Gesù, Giuseppu, sand'Anna e Maria! ...Ma che purcarìa è? ..E' fina ri munnu!

 Bottoni (120)

 

 

 

Via Scarpitti

Via Scarpitti è longa si e no duiciendi metri e larga tre. Pucché si chiama accussì, nu r'aggi mai saputu, rici ca era lu nomu ri nu personaggiu napulitanu. A quiri tiembi, anni cinguanda, era na via mbortanda e chiena ri cristiani. Era com'a na casa sola, ognerunu sapeva tuttu ri l'ati, la gendu parlava ra ru funestu o ra li barcuni senza bisognu r'assì foru. A la via ri miezzijuornu, l'addoru ri mangià era unu sulu, tuttu si mishcava, li pupaiuni ri Maria, la pappa ri Ndunetta, l'arrustu ri Cungittina.

La via era a pishcuni e fuossi, nu paravisu pu gallinu, prucini, cani e gattu. Quacche casa nun era abbitata e certi purtuni, chi nun s'aprevanu mai, survevanu ra bersagliu a ru frecciu ca nui guagliungielli faciemmi cu li mbrelli viecchj. In un ipotetica passeggiata attraverso questa via (vicolo sarebbe meglio) troviamo: Lu cinamu. Subbutu roppu la casa ri li "Brei", ng'era lu cinamu cu lu purtonu pringipalu, roppu la vutata, tre purtuni "uscita" e unu "cabina di proiezione" andó la sera ngi muttevami a spìà. La via trumava quannu Amedeo Nazzari parlava, era comu si Diu ngimma na mundagna reva li cumandamendi a Mosé. Lu juornu appriessu, ind'a lu suttanu pruvavami la scena: -Ti vogli benu Michelinu,  pu tutta la vita!- -Puru i' Pitrucciu, pu tutta la vita!- mendri lu puorcu ind'a lu turratiellu nfunfutiava: -Mena mó, luvativi ra miezzu, nun è propriu cosa vosta.-

 

Zia Michilina
Zia Michilina era na vicchiarella cicata , cu li capilli accussì janghi ca pareva la fata ri li libbri. Steva sembu arret'a la porta, abbasci a la scalinata. Fatìava a maglia, cu li fierri sott'a ru brazza e cu na lestezza faceva cavuzariel­li, cuppulini e magliu. Nui nun ngi putevami fà capaci ca era veramendu cicata, accussì nu juornu, ngi'abbicinammi cittu, cittu e li tirammi la lengua, li faciemmi ru cornu, ma essa niendi, la sturciemmi, li faciemmi lu leccu, ma nun si muveva. Quannu pruvammi r'attaccà ru matassu ri lana, si muttivu a alluccà: -Figli ri ndrocchia! Iat'a sfottu a ru mammu vostu e no a chi pu cambà adda fà lu núrucu a lu fasulu.-

 

 

 

Zi Michelu

Zì Michelu era vunutu ra foru pu sta chiù comutu, pu ghì a lu miérucu, a la farmacìa e pu ghirisi a sendu la messa a la matina. Tuneva na chitarra ma nu la sapeva sunà, faceva sembu la stessa cosa matina e sera:

 ...ma che bu' metu granu cu na ciupoddra,
  ca forza nun ngi n'è a ru garameddru.
  Tutti li miezzijuorni só sunati,
  lu miezzijuornu miu nun sona mai.....
  ndunghi...ndunghi...ndunghi...
 
 
Runatella e lu nonnu
La casa, Runatella si l'aveva accattata e tuneva mobbili ri lussu. Pu guaragnà sordi si vusteva neura, strazzata e sporca e ghieva circannu la limosina a li paisi vicini.Si faceva passà pu veruva e mamma ri figli chi murevanu ri fama. Quannu lu saccu era chjnu ri benu ri Diu, turnava a Nuscu, ri nottu,pu nun si fà vuré ra li vicini. A lu nonnu Pietru chi abbitava nu picca ra coppa,lu fattu nu li garbava:
-Ma viri la Maronna, sta buciarda e mariola che ti cumbina,ngi l'aggia fà i' lu surviziu.
Spungivu la peci c'ausava pu cosu ru scarpu e ngi uppulavu lu purtusu ri la chiavu,pó si muttivu ngimma la funesta e l'asputtavu. Versu ru dieci ri la sera, roppu scuratu buonu, Runatella scappa, scappa ind'a lu vicu pu nun si fà vuré, cacciavu la chiavu e che buoi aprì. L'allucchi ievanu ngielu e ruscitavunu tuttu lu vicinatu. Ognunu s'affacciava cu buré che succiureva e lu nonnu spiegava:
-Povura cristiana, si è arritirata ra fatìà e ha truvatu li figli muorti!-

Casa mia, lu ricinnovu
La casa andó abbitavami, a lu numaru ricinnovu,era vecchia e senza cummurità,nun ng'era l'acqua in casa e né lu bagnu. Sotta ng'era lu suttanu andó mamma tuneva ru gallinu e lu turratiellu cu lu puorcu. Na scalinata erta a scalini ri preta chi gruossu e chi picciulu, saglieva a lu primu pianu.Si traseva ind'a nu stanzonu, a nu latu ng'era la furnacella cu lu pipigassu e lu fuculinu, a lu cendru la tavula cu mangià e l'atu latu,sotta la scalinata ri leuna chi saglieva a ru stanzu ra liettu,patrumu fatìava. Roi funestu facevanu passà na sfera ri solu e tand'aria,soprattuttu ri viernu. La lambatina ngoppa lu bangariellu era quasi sembu appicciata e faceva luci sulu a quiru candonu,lu riestu ri la stanza era a scuria. Quannu s'aveva mangià o quannu vuneva nu cristianu,s'appicciava la luci ri miezzu. Ru doi stanzu ra liettu, a lu secondu pianu, eranu sembu chienu ri solu pucché chiù ghertu ri la casa ri frondu. Li dui barcuni eranu chjni ri testu: garofani, menda, vasilicoia e putrusinu.


Lu strungiuturu
A la fina ri la via,quasi Ngoppacastiellu,ng'era la nonna ri tutti: zia Michela Stella. Ogni bota chi ngi vureva passà,ngi reva sembu nu milu. Sotta la casa ng'era lu strungiuturu andó ogni annu si faceva lu vinu. Ognerunu iev'aiutà,l'uommini tutti surati,scarrucavanu li ciucci,ruvacavanu l'uva, candavanu e vuttannu la varra mendri lu mustu culava,azava shcuma e anghieva lu vicu ri prufumu. L'arzulu passava ra manu a manu e li guagliungielli cu li mustazzi nfacci zumbavanu sfrenati appriessu a ru gallinu.

 

Canda Mariu
Mariu abbitava via Neviera ma passava sera e matina pu via Scarpitti. Tannu nun g'era la televisionu e la radiu la tuneva poca gendu. Quistu mó ogni bota chi passava, ri juornu comu ri nottu, candava sembu e purtava a casa ri la gendu li fistivalli ri Napuli e di Sanremo. Scapricciatiellu, Binario, Lazzarella, nun g'era cristianu ca nu ru canusceva a memoria. Tutti l'apprezzavanu, chi ngi'addummannava lu bissu, chi tala canzona e sulamendu quannu faceva lu finalu troppu luongu e fortu quaccherunu lu mannava a lu paesu ri la mamma o li vuttava nu picca r'acqua, angora cavura,nguollu.

 Bottoni (120)

 

 

Roghi

Cocò, lu canu ri lu nonnu, tuneva la brutta abbitutina ri si la fà cu na morra r'animali, gruossi, picciuli e di tutti li culuri. Quann'era tiembu, lu vicu s'anghieva r'abbestiu, vunevanu ra Nuscu e da foru. Lu nonnu alluccava, ru batteva, li munava ru pretu, ma nun ng'era niendi ra fà, Cocò fineva sembu mbizzicatu a nu canu chiù gruossu chi si lu strasciunava a marcia indietru. Quir'annu, condrariamendu a r'atu botu, Cocò feci sulu dui figli: unu femmuna, talu e qualu a issu e l'atu masculu, marrò cu na macchia janga nfrondu. Stu canucciu, papà ruceva ca era ri razza vurpina, ngi piacivu tandu, lu chiamammi Roghi e da quiru juornu divendavu lu spassu e la

cumbagnia mia e di fratimi piccirilli Ernestu e Brunu. Li mbarammi nu saccu ri cosu, bastava ca unu ri nui stunneva la vrazzu, issu zumbava sembu, finu a quannu, cu la lengua ra foru, nun ngi la faceva chiù. Curreva appriessu a ru gattu, nfulava lu mussu ind'a ru gattarolu e agguaiava; appena li rucivi "uss...piglia" si munava ind'a ru cosciu. Era divendatu pacciuotucu, com'ierimi nui guagliungielli.

Nu juornu mamma aveva ì foru pu asiggi certi sordi ra nu cristianu chi s'aveva accattatu ru scarpu, ngi'abbìammi tutti appriessu. Lu canu scappava, si nfulava ind'a ru sepu, pó si fermava, ngi guardava, asputtava nu mumendu e nata vota a corru appriess'a farfallu, aucielli assavucaturi e ciurtellu. Quannu arruvammi, lu cristianu si scusavu tandu e pregavu mamma r'asputtà n'atu picca affì chi bunneva la vacca. Ngi feci trasì, fullavu na subbursata e nu casiellu frishcu, mangiammi, ngi faciemmi nu bicchieru ri vinu, pó ngi ngammunammi pu lu ritornu. A la via ri Chiánula, ngi fermammi nu picca sotta n'alberu pu ngi rupusà. Roghi, cu tandu ri lengua ra foru, s'agghiazzavu e cu la panza a l'aria si mulutrava.

Ng'ierimi tannu assittati quannu na vóccula cu li prucini, gia bunarielli appriessu, assivu nmiezzu a la via. Brunu cu pazzìà rissu "sciò" e sbattivu ru manu, chisà lu canu pozza capì "uss", si munavu e angappavu nu gallucciu. Nui subbutu "tè qua, passillà" e li luvammi l'animalucciu ra la vocca, troppu tardu però, quistu nun si muveva chiù. Mamma pu avità storiu cu li patruni, si lu nfulavu nbiettu: -lu ittamu ra llocu na ngoppa, azamu lu peru prima ca si ngaruvoglia la matassa-. Roghi cu la cora nmiezz'a ru cosciu, nun faceva chiù lu gallettu, cammunava a fiangu a nui. Ierimi arruvati quasi sotta Nuscu quannu mamma rivu n'alluccu: -Lu prucinu s'è abbuvutu, si movu!- Lu purtammi a casa e lu crusciemmi finghé la juornu ri Natalu, roppu l'urdumu chicchirichì, mamma lu survivu a tavula mbuttitu. Puru Roghi avivu la partu sua, però pareva ca ngi guardava stuortu, mendri si spurucava r'ossa ammulava, quasi avessu vulutu rici: -Mó vi lu mangiàti! E a dì ca m'aviti puru vattutu quannu l'angappai!?-

 

 

 

 

 LU MARU SARITU

Ogni annu quattu o cingu guagliuni furtunati partevanu ra Nuscu e ghievanu a la culonia marina. Quir'annu capitavu puru a me e che priezza, pu la prima vota puteva vurè lu maru. Prima ri parti mamma mi priparavu lu curredu obblicatorio: scarpu, sandali, asciucamanu, saponu, spazzulinu e dendifriciu. Muttivu tutta sta robba ind'a nu saccutiellu ri pezza ca feci essa stessu e pó ngi scruvivu lu nomu miu cu lu labbusu copiativu. Ogni tandu i' mi lu guardava quiru nomu bellu gruossu e mi sundeva mburtandu assai.


Partiemmi ra Nuscu na matina priestu cu Cilardu, Vicienzu, Ndoniu e Vitucciu nu guagliungiellu ca nun aveva mai vistu prima pucchè abbitava foru, arruvammi a Mercatello vicinu Saliernu - avessa rici roppu mangiatu - ma siccomu ca la panza era vacanda, rucimu a lu pomeriggiu. Ru monacu si ni pozzanu accorgi puché, la virità, ngi'avevanu priparatu certi piatti ri pasta brurosa e bella cotta e pó panu e furmagginu giallu e ngi faciemmi tunni tunni.
Ngi rivunu certi grembiali celestini e "In fila per due" ngi purtavunu a fa na bella passiata cu nmiezz'a lu paesu snza vuré lu maru peró. Quannu ngi'arritirammi ngi purtavunu ind'a ru cameratu, li chiù picciuli ra na partu, nu lunzulu appisu pó li chiù gruossi a l'ata partu.
E che bu rormu, faceva nu càvuru e pó tutti zumbavanu pu cimma li lietti affì chi la signurina chi ngi guardava ind'a nu bardacchinu ri frondu ngrifavu fortu e divu n'alluccu: -Domani sarete tutti puniti e non vedrete il mare!-
Nu l'avessu mai munduatu lu maru. E che simu vunuti a fà si no? Tutti ciuttiemmi e ngi'addurmiemmi.

La matina priestu cu l'asciucamanu nguollu, ru saponu, lu spazzolinu e lu dentifriciu, in fila per due, iemmi a lu cortilu chjnu ri fundanellu.
-Ragazzi- rissu la signurina -lavatevi bene le orecchie, il collo e poi i denti col dentifricio-
Tutti nzapunavami e sciacquavami, pò ngi lavavami li riendi meno Vitucciu chi s'aveva futtutu miezzu tubbettu ri dentifriciu e tuttu cundendu alluccava: -E' buonu lu rettifriciu! E' buonu lu rettifriciu!-

Al canto di "Fratelli d'Italia" partiemmi a la conquista ri lu maru .... e che maru! nu metru ri larghezza e dui ri lunghezza. Na funa tuornu tuornu limitava lu spaziu, parevami tanda sardinu una a fiangu a l'ata peggiu ri li valluni a Nuscu, ne ti putivi tuffà pucchè l'acqua ngi'arruvava a ru dunocchia, Sulu Vitucciu era cundendu e alluccava: -Lu maru è saritu, è saritu!-



 Bottoni (120)
 

 

 

LI SCARPARI

Tra lu '50 e lu '60, Nuscu paesu ri pignatari, era divendatu paesu ri scarpari, ngi n'eranu a Sandacroci, nmiezz'a lu corsu e Ngoppacastiellu. Quiri chi nun tunevanu puteia o cliendi ievanu a jurnata andó l'ati. Paricchj guagliuni si mbaravanu lu mistieru e s'avandavanu: -Vau a lu mastu, mi mbaru l'artu, mi mbaru a fà ru scarpu.- Puru Pippinu Russu, patrumu,era scarparu. Faceva scarpini e pursianu, ri vacchetta o ri croma a secondu queru ca disidirava la gendu; pigliava la musura ri lu peru, pó tagliava la tumaia, l'arrivittava, la ndacciava ngimma la forma ri leuna, la cuseva, faceva li tacchi e la sfurmava. Era troppu esiggendu, raramendu pigliava quaccherunu a jurnata: -Quissi sò scarpari ri secanajenza e nun tiranu lu spau a durici- Tuneva rui riscipuli: Salvatoru e Mariu. Salvatoru era ri Nuscu mendri Mariu vuneva tuttu ru matinu ra lu Pulonu cu la bicicletta, mangiava cu nui e purtava sembu robba: farina, vinu, ova e sasicchj. Mamma era la majesta e nui li figli ri lu mastu.

Quannu nun ng'eranu urdinazionu faceva ru scarpu pu lu mercatu: finu, fermu, liggeru, pusandu, cu li chiuovi catinisi, cu ru ciundrellu, cu ru bitarellu e tutti li numari, pó r'appunneva a lu sularu. A certu casu appunnevanu prusutti e subbursatu, a casa nosta appunnevami ru scarpu e ru cundavami tuttu ru seru, prima ri ngi’addormu, cu fratimi piccirilli. Quannu ng'era lu mercatu a Sand'Angiulu, Mundella, Turella e perfinu a Capussera, s'azava ri nottu e ru ieva a bennu. La prima vota chi purtavu puru a me, la nottu prima nun durmietti mica ra la paura ca nun mi ruscitava. Versu ru cingu ngi'azammi, cumingiava appena a fà juornu, roppu carrucatu roi casciu ngimma lu ciucciu affittatu a comba Ndoniu ri Zurfionu, ngi'abbìammi cu certu biu chienu ri pishcuni e zangu e versu ru settu arruvammi a Mundella stanghi e surati. Sciugliemmi nu postu buonu, pó muttiemmi lu tendonu nderra e preparammi ru scarpu: ru picciulu annanzi e pó manu, manu tuttu r'atu chiù grossu. Gendu nun ngi n'era angora, accussì apprufittammi pu ngi mangià la culazionu, pupaiuni fritti nmiezz'a ru panu, ca mamma aveva preparatu. Nun aviemmi mangu finitu quannu arruvavanu li guardii pu asiggi cinguciendi liru ri posteggiu. Lu primu cliendu, roppu tandu liticà, s'accattavu nu paru ri pursianu a quattu mila e cingu ciendi liru. Ngi faciemmi la croci pu bonaguriu, ma quiru juornu "Sanda Furtuna" nu steva a Mundella. Partiemmi, senza tand'allegria e a la via ri quattu arruvammi a Nuscu. Rivu milli liru a comba Ndoniu pu l'affittu ri lu ciucciu, pó papà rissu: -Guagliò, luvatu ru spesu, si e no ngi resta milli liru, v'accattà na buttiglia ri vinu e mangiamuci ngrazia ri Diu ssi cicalucculi ca mammata ha fattu, lu guaiu è la mortu.-

 

 

 

 

 

 

LU VINU
 



Arzulu  sand'arzulu
i' pu te vavu scavuzu e nuru.
Pu quiru Diu chi t'ha crìatu
tannu ti lassu quannu t'aggi sculatu.
 

L'autoru ri sta filastrocca nu lu canoscu, ma paricchj nuschisi l'hannu praticata, prima ca birra e shchifezzu r'alculi forti, pubblicizzati ra la televisionu, pigliassunu lu postu ri la bevanda chiù nobbile ca Diu ha crìatu.La storia ri lu vinu è andica; la bibbia conda ca già Noé, ogni tandu, si ndurdulava. In Grecia eranu famosu ru bignu ri Lesbo, ri Chio e di Tracia mendri li romani lodavanu Bacco e buvevanu "Falernum" paragonabbile a l'Aglianicu ri oj.

Personalmendu lu vinu m'appassiona e mi piaci puru, a casa nosta, quann'erami crìaturi, nun abbunnava però nun è mai mangatu. La nonna cundava ca vavonu Peppu, recitannu lu Patrennostu ruceva:  - Rangi oj ru panu quotidianu, però lu vinu nun gi lu fà mangánu.-

Li primi ricordi mii só di quannu tuneva settu ott'anni, ('51-'52): a via Scarpitti andó só natu, ng'era lu strungiuturu e ogni annu, quann'era tiembu li ciucci carrìavanu l'uva, la gendu ri lu vicinatu aiutava a vuttà la varra  pu strengi la vunazza, pó ognunu, puru nui, vuvevami lu mustu roci e prufumatu, la gendu candava e nui zumbavami cundendi. A casa quannu lu vinu era pocu, patrumu stutava la lambatina ngoppa lu bangariellu e appicciava quera ri miezzu chi faceva chiù luci, pó anghieva li bicchieri, nu pocu purunu a seconda l'aità e raccummannava: - Guagliù prima ri vevu, lu vinu s'addora, pó si surseggia chiani chiani no comu faci lu nonnu chi si lu votta nganna una tirata.-

Fatta la prima cummunionu, nziemi a Arcangiulinu "Manesu" ievami tuttu ru matinu a servu la messa a Sanda Maria Vetera. Ogni bota ca ruvacavami l'acqua ind'a lu calici, ron Eggidiu nfunfutiava mendri quann'era lu vinu,nun duceva mai basta. Allora punzai: "Ma si puru lu preutu vevu, adda essu na cosa bona" E accuvati ngi sculavami lu vinu sandu ri la messa chi pó scurtavami a bottu r'avemmariu, gloriapatri e tiratu r'avrecchiu.Na vota,cu fratumucucinu Pietru,spaccammi lu varrilu ri la nonna Arcangiula cu pruvà lu vinu chi tuneva chiusu e accuvatu ind'a la puteia Ngoppa Castiellu.

Quannu vuleva na cinguanda liru ieva andó Frashchitella  a "casa" ri lu nonnu chi appena mi vureva, tuttu cundendu alluccava: -Itaniellu,comma Ndunetta è arruvatu lu nupotu miu Pitrucciu, muttitili a bevu,purtatingi nu quartinu si vui la cinguanda liru, prima ti vivi lu vinu e pó ti la rongu- La prima mbriacata e sicuramendu l'urduma pucché ra quiru juornu mi ricurdai ru parolu ri patrumu, mi la facietti lu juornu ri lu riciannovesimu cumbleannu assiemi a l'amici Frangu lu calabbresu e Dinu lu veronesu Cirò e Valpolicella fatti in casa. A marzu '64 lassai Willisau pu Payerne andó truvai Pietru Brundu, amicu r'infanzia e nziemi apprezzammi li janghi svizzeri, frishchi e frizzandini.A lugliu '67 cu miglieruma turnammi a Nuscu e faciemmi nu pellegrinaggiu a Cambu pu salutà e canosci li pariendi e "l'Asprinu ri Jurundina" prodottu esclusivu ri zì Peppu Delli Gatti chi ogni annu ripeteva: -A zia ngi'avita scusà ma aguannu lu vinu nun è bunutu tandu buonu, è nu picca spundu r'acìtu, però nun fà malu-

 

A la Svizzera quannu si parla ri vinu italianu, le gendu comuna penza a li fiashchi, a la pizza. E nun pó essu diversamendu quannu tu ind'a ogni magazzinu truovi litri a quattu sordi e di qualità scadenda senza parlà ri mbruogli e ciufecu variu ca produttori senza cuscienza hannu fattu, né DOC o DOCG, distribbuiti assai allegramendu a la zona ri produzionu nveci c'a lu produttoru, só riusciti a migliorà la situazionu. Li vini frangisi só chiù protetti e gorunu ri leggi chiù severu. >A ogni dicussionu cu cainatumi svizzeri, gustannu li famosi "Château", animatu puru ra na ndecchia ri nazionalismu, i' pretendeva ca li nuosti só li megli vini ri lu munnu, senza però riuscirilu a pruvà e facennu spissu na figura ri cacchiu. A me sta cosa nun piaceva e accumingiai a circà e a sturià li vini italiani e fu accussì ca scuprietti li Barbaresco, Nebbiolo, Barolo mendri nu viaggiu in Toscana completavu l'opera cu lu Brunello di Montalcino, lu Sassicaia e lu Tignanello. Finalmendu quera chi fu n'induizionu mia personala, mó si era avverata, ng'eranu vini italiani megli ri li frangisi! Doi cosu divertendu mi só capitatu viaggiannu: A l'ottandottu in Kenia pruvai "Naivasha" n'ottimu vinu jangu ri vigneti sotta lu Kilimangiaru, lu primu vinu a lu munnu prodottu in zona tropicala, l'etichetta la tengu stipata ind'a l'album.

A lu novanda in Argendina, andó li nuschisi hannu mandunutu tuttu ru  tradizionu paisanu, avietti lu chiù bellu ricanuscimendu a l'amoru ca i' portu pu lu vinu. Nicola, nu fratucucinu ri miglieruma, mi feci pruvà nu vinu russu fattu ra issu stessu cu uva ri Mendoza,  ca ra lu profumu ti ni ivi ri capu. Ni parlammi e ni vuviemmi paricchj e nun sulu andó a issu ma andó tutti li pariendi e li paisani ca mi feci canosci. Nu juornu ind'a nu ristorandu a Mar del Plata quannu lu camerieru muttivu nu "Particular cabernet sauvignon" nnanzi a Mariu, pu ngi lu fà gustà, Nicola s'azavu e alluccavu:-Noni guagliò, lassa stà, lu prova Pietru, issu sapu ri vinu!-

 

 Bottoni (120)

 

 

A Nuscu...Tutti pacci

Tutti pazzi a Nusco (pazzi sta per matti-estrosi)
Trascrizione da racconti popolari: Aniello Russo (in bagnolese)


Adattamento nuscano: Pietro Russo



Sapevo che noi nuscani siamo stati definiti “pignatari....mbastacreta” ma questa dei pazzi non la conoscevo. Rici ca lu Pataternu ha datu nu fessa pu casa e nu pacciu pu paesu.Ma nisciuni sapu pucché a Nuscu ri pacci ngi ni stannu chiù di l’ati paisi.
Quannu lu Pataternu finivu ri crià lu munnu si vulivu arrupusà.
Ma la matina ri la rumenuca, quannu si ruscitavu, guardannusi attuornu s’accurgivu ca s’era scurdatu ri li pacci. Allora cu tuttu ca era rumenuca, fuccavu li pacci ind’a nu saccu e a l’apperu s’abbiavu pu lu munnu.

A ogni partu lassava nu pacciu, unu a Avellinu, un a Mundumaranu, unu a Mundella, unu a Cassanu.....s’era fattu miezzijuornu e lu saccu era angora miezzu chjnu, quannu arruvavu sotta Nuscu.
Pigliavu la sagliuta iàppuca iappuca e tannu era arruvatu a Porta Mulinu quannu ndruppucavu e sbattivu facci nderra.

Lu saccu li carivu ra manu, s’aprivu e scappavunu tutti li pacci pu ru biu ri lu paesu.
Lu Pataternu s’azavu e cu la sanda pacienzia ru buleva accogli.
La culurozza li faceva malu....a nu certu pundu si sfastiriavu, chiavavu nu cavuciu a lu saccu e dissu:

-Mbé e mó chi tenu forza ri v’accogli a unu a unu? Qua siti e qua rumaniti tutti!-