San Miguel  Carmunu
Viernes santo  Maria Rosa
A Paola  Rusina
Figliumu  Sand'Anduonu
Helvetia  Tarandella
La cortu ri lu lionu  Lu canu
Lu lupu e l'aiunu  Nu scinziatu
Lu cuorvu e la vorpa  Iocca
Li Ndonii  Gli eroi dei due mondi
Compagno Antonio  Stella filanda
Li Ndonii  Gli eroi dei due mondi
Li stranisi  Mastu Pietru
Filuccia  La pica







 San Miguel

Oh terra maliretta!
Quanda Carmelu,
quanda Cungettu
hannu scrittu a lacrumu
letteru mai arruvatu.

I' t'aggi visitatu:
uva matura, vinu casero,
addoru ri castagni ...
e li paisani abballanu,
tangos e tarandellu;
mishcannu l'urganettu
a lu bandoneonu.

E lu solu luci quannu
a Nuscu è mezzanottu;
andò li Fuluppotti,
li Proshca e li Casieri
sò com'a casa loru
e l'Indios è stranieru.

San Miguel,senza mundagnu
pu fa nasci lu solu.
Lu solu è ind'a lu coru
nuschisi r'Argendina.

 

 

Viernes santo

 

Si muortu comu a Cristu
lu viernurì ri Pasqua!

E quiri figli scuri
chisà si t’hannu chiandu
comu chiangievami nui
cu ru panzu vacandu ...

e lu solu ngi’abbruciava
mbiettu Jurundina
e la nottu ngi sunnavami
ru panu e l’Argendina.

E quannu po partiemmi,
pu ngi luvà la fama
li riesti ngi mangiavami
ri li napulitani.

E quannu po’ turnavami,
li buoni cristiani
avandavanu ru servu
e allungavanu ru manu.

Si muortu comu a Cristu
lu viernurì ri Pasqua,
però senza spuranza
ri risurrezionu.

   https://lh3.googleusercontent.com/bFwIDXyaliD0b-V81RdqndAh14_kgkWlAeCy4tgVPaJS=w125-h166-p-no

 

A Paola

Oh Paola quand'è pagatu
pu addivindà nuschesa! 

Cu l'accendu forestieru,
con lo charme da suissesse;
che tunivi ind'a quir'uocchi:
l'alba chiara a Jurundina,
queru fuocu ri tramondu
a ru mundagnu ri Cassanu,;   

andò lu solu si ni moru
pu fa postu a la scuria.

Si stata com'a stu solu
ca luciutu na jurnata.
Quera terra ca ti copri,
ngi l'ammu standata;
nun è terra straniera,
è Nuscu,robba nosta!

 

Dedicata a Paola Ciminera

 

 

 

Fìgliumu

Fìgliumu nun sapu
che só ru pezzu ‘ngulu,
ru scarpu cu ru ciundreddru,
li vuscuotti nzurrututi,

ru panu a sand'Andoniu,
la nzalata ri ciupoddru.

Fìgliumu nun sapu
Tuttu ssu cosu.
Fgliumu nun parla nuschesu;

ma canosci lu paesu
andò li cani sò libberi
e l'uommini emigranu!


 


 

 

    ELVEZIA

    Bionda,bella,gindila;
    a lugliu assivu na stella.
    Nun parlava nuschesu,
    ma ri Nuscu tuneva lu coru.

    Pò ngi fu purgissionu:
    nucellu,cupetu,muluni.
    Si stutavu l'apparata,
    e pu me finivu stata.

    Elvezia,ng'è ratu panu,
    ma quand'amoru ng'è luvatu!
 


 

 

La cortu ri lu lionu
(Libera traduzione de La corte del leone di Trilussa)

Lu lionu chi è re ri la foresta,
rissu nu juornu a la miglieru :-Comu mai,
tu chi sì tandu onesta
hé purtatu na vacca a cortu ?
Bella cumbagnia ca ti fai !
-Ru sacci nun g’è decoru-
-feci la liunessa-
ma non songu mica i’ ca l’aggi mista ;
quera Vacca è miglieru a quiru Toru
c’hé chiamatu a guardà li fatti tua :
supportu essa pu rispett’a issu ;
ma li ranni si sapissi
chi ngi fannu st’abbestiu, chi ngi fannu !
-Hé raggionu, hé raggionu, nun cunvieni-
ruspunnuivu lu lionu ; e lu juornu stessu
feci na leggi e pruibbì l’ingressu
a tutti l’animali cu ru corna.
Accussì pu essu certu
r’avé na Cortu onesta
lu re ri la foresta
sai ch’addivindó ? Re ri lu desertu.


Lu lupu e l'aiunu
(Libera traduzione de “ Il lupo e l’agnello " di Fedro)

Eranu arruvati a lu stessu vaddronu
lupu e aiunu: s’abbuvuravanu.
Era lu lupu appustatu a n’ammondu,
A cap’abbasci l’aiunu. Ra l’angarizia,
lu cannarutu e malandrinu trova
na bona scusa pu si ngazzà.

-Pucchè, rissu, qua l’acqua mó mi ndruovuli
mendri stongu a bevu? E lu lanusu, pallidu:
-Comu pozzu, ri grazzia, o lupu ndruvularila
si a me arriva roppu ca tu vivi la bevanda?-

All’evidenza  lu lupu s’arrunnivu.
Ma pó: -songu sei misi ca mi spruobbuchi
e m’accimiendi.- Ma si nunn’eru mangu natu!
Fa quiru. E l’atu: -Fu pàtutu, mannaggia,
a sbrugugnarimi!- Li zomba nguollu,
lu scanna, lu strascina e pó lu mangia.

Sta favula è scritta pu quera gendu
ca  cu scusu malutratta l’i nnucendi.

   Lu cuorvu e la vorpa
    
 (Libera traduzione de "Il corvo e la volpe" di La Fontaine)


    Mastu cuorvu nbonda nu ramu,
    nmocca tuneva nu piezzu ri casu.
    Masta vorpa puzzeva la fama,
    lu guardava e turceva lu nasu.

    -Quandu si bellu, che pennu neru,
    mi pari Benitu nbersona.
    Pucchè nun parli nu picca musera
    oh miu duce ra quissu barconu?-

    Sundennu stu cosu lu cuorvu,
    si sundivu n'aquila mberiale;
    si gunviavu, si guardavu attuornu,
    punzavu ngapu sua: "Sò bestiale"

    -Grazziu a te, suddita vurpacchia!-
    E ru casu vruculiavu assai lundanu.
    -Che fessa sì vecchia curnacchia,
    chi criri a vorpu e ruffiani!-

    Li Ndonii


    Trenda lugliu a Fundanellu,
    ng'è la festa a l'emigrandu.
    Suoni,luci e tarandellu,
    n'apparata ri ghirlandu.

    Ru chiù bellu a sta serata
    è quannu Ndoniu ri la Vorpa
    a Turillu hann'accucchiatu
    cu nu ballu a coscia storta.

    Risatu,risatu,risatu.....
    -Ma pucchè ruriti tandu?-
     Embé sò pacci,sò brutti:
    Ndoniu ha r'avrecchiu longu
    e Turillu l'uocchi stuorti.

    Guagliò mi sò stuffatu!
    Chi è pacciu nun stà qua.
    Cu fà riri amm'abballatu
    mó ra vevu m'hè ha pagà.

    Quanda Ndonii ngi stannu
    chi sò pacci averamendu,
    vannu suli e sbaliannu
    nun curati ra la gendu:

    Ndoniu ngoppa castiellu,
    Ndoniu a li prefabbricati,
    guagliò,Ndoniu a Sandacroci,
    Ndoniu chi s'è mbiccatu.

    Guagliò,quissi sò pacci,
    pacci averamendu,guagliò!

  CARMUNU   



    I' sembu m'arricordu
    a Nuscu ieri nu stordu.
    Quanda cosu t'hè mbaratu,    
    sì rispettatu, ti chiamanu "monsieur",
    parli frangesu, hè sturiatu.
    Chi ti canosci chiù!

    Ma quannu pó tu tuorni
    abbasci a lu Lionu
    sì sembu na mappina,
    sì figliu a Catarina;
    e pátutu chi era ...?

    O Carmunu lu "stordu",
    riendra già musera
    andò sì nu stranieru
    ma ti chiamanu signoru.

 

 

 

  

  MARIA ROSA


    Ngi staci na figliola
    vicinu sandrunatu
    ha finitu mó la scola
    è bona e ben formata.

    Cu Minucciu mó na sera,
    llà arret'a lu muru,
    pazziammi a fà l'amoru
    e mó aspettu nu criaturu.

    Ngi simu già spusati,
    senza cambánu a grolia;
    simu sembu nnammurati,
    ma ngi fottu la miseria.

    La sanda Pruvirenza,
    a settu misi e bellu,
    roi votu nun ngi penza
    ngi regala roi gemellu.

    Quattu voccu ra sfamà,
    nun ngi sta soluzionu;
    Minù l'amm'affrundà
    stà sanda emigrazionu.

    Giuseppu ri li Gatti,
    nu bravu cristianu,
    ngi ha fattu nu cundrattu
    a la Svizzera nui iamu.

    Turnamu a ru vacanzu
    cu franghi e cioccolatu;
    l'amma luvà ra nanzi
    sta vita tribbulata.
 

  RUSINA


   
Ma viri ssa figliola
    a la via ri lu Mitu,
    tenu sordi e ru lunzola
    e nun volu sta chiù zita.

    La vita a la cambagna
    a Rusina nun piaci:
    -Troppu penu,troppa lagna
    e nun stai na vota nbaci.

    Carminucciu lu pittatu,
    lu figliu ri Turillu,
    m'ha fattu l'ammasciata
    e ru volu rì a tatillu.

    Tenu puru lu mistieru
    pitta casu,barcunatu,
    ru funestu,ru ringhieru,
    rosu e fiuri a l'affilata.

    Puru ì' lu vogli benu
    e priestu ngi spusamu,
    ra signora a me mi tenu
    e la pasta l'accattamu.

    Mi salutu quera vacca,
    la crapa e lu casinu.
    Vogli lassà la zappa,
    lu rastriellu,lu rambinu.

    Nun m'hanna rì ssi ciucci
    ca songu na furesa;
    sò miglieru a Carminucciu
    e abbitu in paesu.-
SAND'ANDUONU

Mi truvai ri innaru
a lu paesu,cu lu solu.
Discuteva lu furnaru
cu Nicola e cu Pashcalu.

Guagliuni mij sunditi
è cosa mai chi pó ghi'?
N'ausanza tand'andica
accussì malu adda finì?

I' mó sacci ca stu mesu,
tra ru mashcaru e li suoni,
lu ricissettu chiù pricisu
si faceva sand'Anduonu.

Mi ricordu oj Pashcalu
lu tiembu nuostu bellu,
quannu iemmi a li casali
cu ciucci e cambanellu.

Ni purtammi sarmu e sarmu
cerza,faia,curmi e vietti.
quattu,cingu,sei cannu,
nun aviemmi andó ru mettu.

Mó la gendu s'è cangiata!
tu puoi puru addummannà:
"Uh aguannu è malannata,
e nun avimu comu fà".

Ma Nicola allegru ha dittu:
 Oj guagliù nun ngi lagnamu,
quaccherunu l'hannu fattu
e musera ngi nfucamu.

Appicciatu e già ardeva
nui sundiemmi na sunata;
quanda risa quera sera
a guardà la mashcarata.

Quanda gendu mó è scasata,
vuonnu fuocu,vuonnu vrasa,
cu vraseru,palu e cati,
tutti portanu a la casa.

Che serata ammu passatu
cu sasicchj e vinu buonu,
cu puzziendi e subbursatu
sia lodatu sand'Anduonu.


  

    TARANDELLA

    E sona tarandella
    mundumaranesa ...
    Tra l'Ofandu e l'Avella
    lu veru stu paesu.

    E vedo la tua gente,
    la terra troppo avara.
    E la vita sa di niente
    ed il pane sa di amaro.

    E pertanto Dio è presente
    con ministri e con le croci,
    con le lunghe processioni,
    con i canti e con le preci.

    Tu montagnosa Irpinia
    e verde,bianca di sapore;
    ne hai perso di tuoi figli
    in cerca di lavoro.

    La gioventù più forte
    al nord se n'è andata.
    A Zurigo,a Francoforte
    ad imparar le lingue.

    E mio figlio le ha imparate
    e ha imparato la poesia,
    agli amici la ripete
    con accento forestiero:

    Es spielt tarrantella
    undmaranesa ...
    Zwischen Ofanto und Avella
    ich sehe mein paese.

    LU CANU


    N'acquazzonu,truoni e lambi.
    Corru lestu a lu pagliaru,
    qua nu picca mó mi scambu
    e pó tornu a ghì a garanu.

    Ind'a la pressa pó mi scordu
    ri trasì puru lu canu.
    Appena aprietti i mó stordu
    lu pagliaru fu a pandanu.

    Mi nfunneva la giacchetta
    ru tabbaccu e ru cartinu,
    ru cartucciu e la scuppetta,
    lu ritrattu a Giriachinu.

    Lu chiamai e lu tirai,
    mi guardava cu cert'uocchi;
    brutt'abbestiu mó che fai,
    tu stu muzzucu mi fuotti?

    Mó m'hè propriu sfastiriatu
    canacchionu trarutoru,
    pigliatella sta stambata,
    va fà ngulu e jessi foru!

  

 

  ' NU SCINZIATU

    Stu paesu è rinumatu
    ra l'Ofandu a lu Mitu;
    ngi sò chiesu,viscuvadu
    e a Roma ng'è De Mita.

    Gli artisti del passato:
    pignatari,musicisti;
    binirittu sand'Amatu
    nun ngi stannu mó chiù quisti.

    Ng'è rumastu nu scinziatu.
    Michelu è assai ngiarmusu;
    quanda cosu avu nvendatu
    a quiru vicu lu Purtusu.

    La tesi l'ha passata:
    "Terra e punti cardinali".
     Si sò quattu ess'è quadrata
    e no tonna,ss'animali!

    Songu provu e no teoriu,
    è lu solu in muvimendu;
    tra la luci e la scuria
    ra luvandu va a punendu.

    Domani ind'a ru scolu,
    s'adda rì la virità
    e a la villa ind'a n'ajola,
    un mio busto s'adda fà.

    Ngi adda scrivi lu nuschesu:
    EST,OVEST,SUDDU E NORDU,
    FU LA LUCI A STU PAESU.
    MURUTATU È STU RICORDU!
 

    IOCCA

    Nu sciuvulu a sand'Runatu
    nun si sà chi l'allimatu;
    mó lu sinnucu è carutu
    e s'è buonu ammatundatu.

    La chiazza è a finimunnu
    tra pastilli chjni e tunni;
    quanda lastru a li barcuni
    hannu ruttu li guagliuni.

    Tra pazzìu e tra lu sfottu,
    a l'assacresu è fattu nottu;
    ognerunu stangu e nfussu
    s'arritira,jangu e russu.

    Comu vatti la fianghetta,
    sandu Vitu! Na spasetta
    ri patanu scavuratu
    e numicculu nfucatu.

    Chi a capu e chi a peru,
    só curcati li guerrieri.
    la cannela pappuleia,
    foru iocca e pruvuneia.

   GLI EROI DEI DUE MONDI

    Nduniucciu aveva sturiatu
    Caribbaldi fu Feritu
    Pu ricordu mò na fotu
    si tuneva ind'a nu stipu.

    Lu patru era emigratu
    nun avendo a lavorare
    puru issu aveva lassatu
    una fotu in militaru.

    Ru guardava ogni matina
    i suoi eroi dei due mondi:
    lu papà in Argendina,
    Caribbaldi all'Aspromonde.

    Sotta Pasqua,cu manovru,
    era chinu ri surdati;
    si punzavu lu criaturu
    ca lu patru era turnatu.

    Lestu lestu scappa a casa,
    ngappa pizzu e turtanielli,
    rurici ova ind'a na spasa
    e furmaggiu nu casiellu.

    - Oj mà nun m'alluccà,
    nun mi vatti,stammi a sendu,
    llocu foru ng'è papà
    e lu chiamanu tenendu!
 

          COMPAGNO ANTONIO

         Ind'a sta società
            ri stressu e di robbotti,
            ng'è la malvaggità
            e pu Diu,nun ngi sta postu.

            M'è capitatu spissu,
            pu bona imbressionu,
            negà ri Gesù Cristu
            la risurrezionu.

            Ma quannu pò tu passi,
            cu la purgissionu,
            punzusu tu mi lassi,
            ngoppa a quiru barconu.

            Lu coru mi fa malu,
            mi fa parpitazionu;
            nu nurucu a la gola,
            na grossa emozionu.

            E` comu si manu a manu,
            e cu sanda divuzionu,
            lu populu italianu
            candassu stà canzona:

            Fratelli d'Italia
            avanti a riscossa,
            l'Italia s'è desta
            con bandiera rossa.

         STELLA FILANDA

          'Na sera r'austu
            carivu na stella,
            partivu ra Nuscu
            e basciavu a Mundella.

            I' com'a nu stordu
            aretta li rietti
            e sembu arricordu,
            nu vutu facietti.

            Oh stella filanda
            però m'hè futtutu,
            m'hè rumastu nganna
            e andicu è lu vutu.

            -Ma quissu che bolu?-
            Ruspunnivu la mamma,
            -appartenu a lu solu,
            la figlia mia bella!
-

NUN FAZZU NOMU



Tra n'autobussu e n'atu,
nell'aria fredda r'Avellinu,
ruceva na canzona:
"...Bianca e splendente
va la novia..."
Accussì i' ti lassai,
bella e splendente
cu nu cappottu jangu.

Partietti e che rimbiandu,
maliretta timirezza,
tre parolu,pu tand'anni,
nun fui cazzu ti ru dici.

Tre parolu: Ti vogli benu!
Roppu trend'anni ti ru dicu.
Nun fazzu nomu,
però quera canzona,
nell'aria fredda r'Avellinu  
canda angora nmendu mia:
...Ave Maria..!



 

LI STRANISI

La rumenuca a matinu
vannu a Nuscu li stranisi:
ndulittatu signurinu
a la parlata curiosa.

Nun si trova chiù nu postu
andó lu ciucciu puoi attaccà;
nun ti ricu pó r'austu,
a lu Chianu l'hè a lassà.

Ra qua abbasci e sotta
quand'è longa sta filara,
só targati svizzerotti
e quaccunu la Vannara.

Quannu ng'è nu spusaliziu
vannu tutti a la sfilata;
e pó tiennunu ssu viziu
ri si fà cert'arragliatu.

E li prezzi,nun ti ricu,
che aumendu ca ngi stà;
granuriniu,fienu e ficu
cu nu mesu t'hè a scurdà.

Siendi a me,só viecchiu ciucciu:
ma pucché quissi ri foru
hanna sagli ngoppa Nuscu
e nun stannu a stallu loru?

 

 

La pica

Pennu néuru, cora fina,
beccu appundutu!
‘Ngimma a quir’àrburu,
parivi ‘na reggina.

Addoru ri marvu e capumilla,
ri cacci e basilicoia,
nu piettu binirica
nun mi lo scordu mica.

Si adduvundata agresta, si pulosa,
siendi l'Ofandu, la puschera,
lu Mitu, la Vannara.
sì néura com’a ‘na cavurara.

M'arricuordi ru passatu,
m'eru puru ‘nnammuratu
e allora la pagliera
si chiamava paravisu.

Mo si corm'a na ruddica,
che ricordi prilibbati,
com'a quannu t'ausumava
tutta quanda bella pica.

Iieri com'a la Maronna
lu nomu lu purtavi
e i ciucciu e cionna
ringrazziava e t’allisciava.

Mò si nu cardonu
nu savucu, nu ciupponu,
‘nmiezz’a dui munduni
quir'arburu ri fica.

Abbruciata ra l' amoru
po’ ti ni fuisti .....
quannu i com'a nu cionna
mi ni jetti a fatigà.


Mo’ si com' a na ruddica
però nun mi ni ‘mborta
r'ammu fattu n'ata vota
cu l' amoru ri la pica

 

   MASTU PIETRU


    A la via ri Scarpitti
    ngi stà nu cristianu;
    acconza li ciambitti,
    mucassini e pursianu.

    Tra chiandellu e mascarinu
    è la vita ri scarparu;
    ma la sera a la candina
    sfoca penu e sang'amaru.

    Osteria Fraschitella
    lu ritrovu prilibbatu;
    andò comma Ndunittella
    servu provula e custatu.

    Si mbala nu quartinu,
    pó natu e angora natu;
    quannu s'è fattu a vinu
    statti buonu sand'Amatu.

    Ru scagnuleia tutti,
    prieuti e presidendi:
    Siti tutti farabbutti,
    assassini e malvivendi!

    Roppu stu sfottu e sfottu,
    la vota a litania.
    San Gugliermu,sandu Roccu
    e noi tutti vogliam Dio.

    La vicina Runatella
    si vestu neura e sporca;
    a Bagnuli o a Mundella
    si ni vaci a fà la cerca.
 
    Pó torna a tarda nottu,
    quann'ognerunu rormu;
    accussì nun si fà sfottu
    e nun fà sapé ru cornu.

    A zì' Pietru,malandrinu,
    stu fattu nun garbava;
    s'appustavu na matina
    e lu fattu si sturiavu.

    Stà cosa è cosa storta!
    E sapiti che ngi feci?
    Lu purtusu ri la porta,
    l'uppulavu cu la peci.

    Zì' Amatu ri Ndritillu
    cu appiccià nu tuscaninu,
    nun tunennu micciariellu
    ru circava a li vicini.

    Mastu Pietru,chi nun fuma
    ma chi goru a fà rispietti,
    r'appiccia e a unu a unu
    prima stuta e pó ru ghietta.

    Allegru e malandrinu,
    giustizzieru origginalu;
    ngi piaceva vevu vinu
    a lu nonnu Pitinalu.

 

 Filuccia


Rama ri cirasu ’nfioru
I’ ri te sendu l’addoru,
lu prufumu ri ‘nu fioru
chi si chiama sai? Amoru.

Mo’ siendi quistu coru,
ogni juornu s’innammora.
Sulu ri te sendu l’addoru
pu Nuscu e puru cu’ foru.

Tramondu a quiru Tuoru
andò vascia ogni sera.
Lu solu tua è ghjnd’a ‘stu coru
Aieri, oj, e puru musera.

 

Ru Maronnu ri Fundiglianu

 

 

…Simu juti e simu vunuti
e quanda grazziu ch’avim’avutu…..

Luna ri junnaru fammi luci,
fammi luci affin’a lu pagliaru
là ‘gi staci nenna mia ch m’ama
I’ l’aggia î a l’onoranu.

Maronna ri Fundiglianu,
I’ llocu l’aggi vasata.
Maronnu mia ri Fundiglianu
Troppu bell’assai è statu.

T’assumigla tandu questa donna,
li mangava sulu la curona
com’a te era Maronna…
si mi sbagliu, rammi lu perdonu.