Nuscu ri sera
Nuscu, ri sera pari nu rignantu: ‘sta montagna a nu tronu rassomiglia, ti guardi attuornu tu pù miglia e miglia e po’ t’adduormi, suonni e fai sunnà. Stu cielu ri cristallu ti ‘ncurora, cienti luciunu ru stellu stu lluci e quest’ombrasi’ cchiù bellu, n’atu cielu ‘sta valla pari a mme.
Parunu stellu stu lluci luntanu… che tappetu trapuntu r’argientu e oru! Ma qualu rre pussedu stu tesoru chi Ddiu criavu, Nuscu, attuornu a tte?
Sienti che paci e che silenziu roci… nun si movu nu ramu né na fronda pari ‘na sinfonia stu nonna-nonna mo li grilli cantanu pu’ tte!
Voci luntanu arrivano a lu coru: ccanti campagnoli…voci amicu, pu ru ccampagnu spoglianu ru spicu, vulessu chianti…ma chi sa pucchè. Cu st’addoru ri fienu mo mutùtu ‘sta mente ri risordi mo si pasci; stu lluci ri caticatasci sbandatu e fiocu stu punzieru va. Quiru gruppu ri luci cchiù vicinu lu Carru ri l’Orsa Minoru, a quiri cari muorti fannu onoru: lu Campusantu nuostu staci llà. Sponta la luna: mi pari na perla staci ascennu mo ra nu tesoru; si staglianu luntanu, a stu chiaroru, ru mmuntagnu turchinu attuornu a tte. Ognunu ri quist’arberi stasera mo si profila: pari nu cristianu; songu li rami com’a tanta manu mo stesu ‘ncielu pù ti salutà. E’ nu melettu anticu questa via… ‘ncoppa quistu merlettu…che ricami! Luna r’argientu e l’ombra ri li rami vi’ che disegnu riccu fannu qua. Nuscu, ri sera, pari nu rignantu ri ‘sta vallata si’ l’imperatoru! Che silenziu e che paci mo assaporu, caru paesu miu, guardannu a tte!
Giosina
E’ sempu allegra, è corta, è tunnulella, tenu la faccia com’a na pircoca; faci la vita ri na santarella, è femmina ri Ghiesa e no bizzoca. Giosina zompa com’a n’auciellu, arravugliata int’a lu sciallutiellu, lu tuccatinu porta sempu ‘ncapu, tuttu ru ccornu ri la ggentu sapu.
A Nuscu nun si stampa lu giurnalu ma Giuseppina Rullo fu Pasqualu a ogni ‘nciuciu ‘nci ‘mpizza lu nasu, facennu cuncurrenza a “Lu Travàsu”. Si staci ‘nzista e cu la capu fresca, Giuseppina è un modello di fantesca, ma si ri faticà nun tenu sfiziu, si stona e nun ti fa lu suruviziu. Si la manni a cumprà un miricinalu e la carnu pustata ri maialu, cunzegna a lu chianchieru la riceta e al farmacista cerca la purpetta. Si rici il “Pater Nostro” aza la voci e mettu Cristu n’ata vota ‘ncroci; ‘mpasticcia:- Bis, bus, debite nos e rumpìtì lu mus e ammacca l’oss.-
Siccome ri mangià tenu lu viziu, a ru Mmonacu fa lu suruviziu; a lu cunventu va sera e matina a cunfussarsi int’a la cucina. Giosina, se il mangià è di gradimentu, fa la prighiera di ringraziamento, ma quannu lu pranzettu nu’ li piaci s’ammoscia e dici:- Requie scatta in paci! – Tenu la lengua pronta, a lu mumentu ti ‘nchiova a chi li fa lu sfuttimientu; lu sfuttutoru resta cittu e mutu, vuleva sfottu, ma resta sfuttutu. Embè, sulu pu’ farci na risata questa storiella l’aggi esagerata, ma nun ci sta femmina, gnorsì, cchiù affiziunata e onesta ri Giosì.
‘Nci fu a Nuscu un tamarru riccu e avaru: n’onza ri bbenu mai nun fece ar mondo; com’a stu tirchiu nun ci stea lu paru, fattu straviecchiu, era muribondu.
A quistu ivu a purtà lu Parrucchianu L’Estrema Unzione a l’urdimu mumentu; rucivu ‘ntartagliannu stu trappanu: - Zì Pre’, quannu mi costa st’ungimientu?
Sientimi bbuonu mo, zi’ Parrucchià: ì’ nun ti pagu pu’ mi fa ‘nquacchià; si po’ quest’uogli nun mi costa niente.
Cugnetta
Si chiamava Michelu stu sant’omu: Cugnetta lu bizzuocu, scanginòmu; s’industriava a fare ogni ,istieru, faticannu ruceva ru pprighieru.
Era nu cristianu pacienziusu, era nu mastu bravu e cuscienziusu; o ccasa mia era chiamatu spissu, ogni lavoru lu facèva issu.
Si jeva a cunfussà addò Ron Carmelu, si luggeva la Bibbia e lu Vangelu, ri la Ghiesia sapeva li sacri Canti, tunèa la casa sua chiena ri Santi.
Pù ricordarsi il suu pilligrinaggiu a la manu tunèa nu tatuaggiu; jennu a la Terra santa stu Cugnetta llà si feci stampà quera crocetta.
Tunea (a dittu ri li sui vicini) na vòccula cu ddurici prucini, a ogni prucinu, pu li fa nu vantu, l’affibbiavu lu nomu ri nu santu.
Chiamavu li figli:-Elia!…Elisèu!… Addò sta lu prucinu San matteu?- - Ah, San Matteu – ruspunnivu Elìa: - Sta puzzuliannu a sant’Anastasia!
Sant’Anna, San Michelu e San Ginnaru razzulèjanu sott’à lu pagliaru; lu Cuoru ri Gesù e di Maria so ggiuti a zumpittià mmiez’a la via!
La cattidrala
Ri questa Ghiesia è bella la facciata che cunzistenza e che llavoru funu! Guardala bbuonu: nun è ‘ntunacata, e tutta preta a mmassi: è travirtinu.
E guarda a destra quistu campanaru: pari comu prigassu lu Signoru, a quistu paesu nuostu è tantu caru mmiez’a ‘sta chiazza mi pari nu scioru.
E trasi intu mo, fatti la Croci cu la freschezza ri quest’Acqua Santa; e sienti si’ ri st’organu la voci che ‘nnant’a Ddiu mo l’anuma ti ‘ncanta.
Mo addunòcchiati prima ‘nnanz’a Ddiu, prega, guardannu llà lu Sacramentu e po’ guardati attuornu, amicu miu: ‘sta Ghiesia è lu cchiù bellu monumentu.
Guarda arret’a l’Artaru: vi’ che Coru!… Viri ri Sant’Amatu lu Tesoru! Llà trovi uggetti sacri a cienti a cienti, stolu anticu, brillanti, oru, argienti.
Scinni la scala sott’a la navata; na nicchia ‘int’a lu marmu è llà scavata, int’a sta cripta ‘ncè na Marunnella; staci stesa e ti guarda…quant’è bella!
Si questa bella Ghiesia l’hai guardata, ti si’ accuortu ca è tutta rinnovata; vi’ che pittura e stuccu supraffinu!… Stu ccurnici so’ tutte “oru zzicchinu”.
Embè, nui ringraziamu a Munzignoru e a quiri chi hannu fattu stu lavoru! Mo questa Ghiesia nosta è nu ggiuiellu: stu Luocu Sacru a Nuscu è lu cchiù bellu
Lu capusantu
Vi’ quant’è bellu quistu Campusantu! Songu vunutu a quistu luogu piu, ‘nci staci qua lu caru papà miu e so’ trasutu pu lu salutà.
Quannu vuneva qua pu lu passatu Iu mi sunteva strazià lu coru, mo stu ciardinu è tuttu nu splennoru: pu ore e ore i’ rumanessu qua.
Addò stevanu stierpi, ruvi e spinu vecu n’aiuola attuornu a ogni croci, ri quisti Muorti, si, sentu la voci: lu suonnu loru è cchiù serenu mo.
E passu sulu mmiez’a sti viali; ogni croci mi parla ri n’amicu: so’ amici ri oggi e ri lu tiempu anticu; accoglili, Signoru, ‘mbrazz’a Tte!
Mo m’addunocchiu ‘int’a ‘sta Cappella ‘sta cara Madonna ri La Grazia: st’anuma ri prigà cchiù nun si sazia sti defunti tantu cari a mme.
Fra ru cculonnu ri tre porticati ‘nc’è la chiazzetta ri stu Campusantu; quanta fiuri e quanta verdu piantu… curona ri lapite ‘nci sta.
Si tu vieni ri sera, qua ti ‘ncanti: è cchiù bella e lucente ‘sta Cappella, pù ogni croci, ogni tomba, na fiammella schiara stu suonnu ri l’Eternità.
Quistu paesu miu com’è ggintilu, ha fattu roci qua puru lu chianti; è nu giuiellu quistu Campusantu, è lu Sacrariu ri questa città.
Santu Natalu
Santu Natalu: oggi è la Vigilia, puru 'int'a l'aria sienti tu l'addoru; che profumu ri paci 'int'a l'anuma, che luci ri speranza 'int'a lu coru.
Li cuntadini pù la chiazza passanu, purtannu a capu-sotta li capuni, vi' quisti mo comu si puzzulejanu e spianu ra sott'a li scialluni.
St'anguillu e capituni comu sfuiunu ra quera cesta llà, mmiez'a la via... la ggentu attuornu guarda stu spettacolo e si fa 'na risata cu alligria.
Sti sparatòri attuornu ti 'nzurdisciunu: che musica ri tracchi e bbott'a mmuru... 'nci sta chi guarda, sentu e si delizia, tant'ata ggentu scappa cu paura.
Mo vicinu a lu muru ri la Ghiesia spara nu truonu: sienti, si', che bbotta! Rici na vicchiarella, oi Santa Barbara! Scappa nu canu, cu la cora sotta.
Ciccillu R'Ursu 'int'a lu negoziu havu scaffatu lu bbenu ri Ddiu: susamielli, turruni, pasta a mmandurlu, ri l'assaggià ti venu lu gulìu.
Che bella mostra fannu quiri strùffuli cu ccunfietti r'argientu e cucuzzata; li roccocò, li mustaccìuli spiccanu mmiez'a li raffiuli e la cassata.
Trasi nu campagnuolu cu la femmuna, rici: -- Sta bbenu... evviva l'abbunanza! Compa Ciccì, purtati rumma e annisi ca 'nci vulimu fa na misculanza. --
Che ricchezza ri front'a stu negozziu... ri frutta e urtaggi che galanteria!... Verdura fresca, puparuoli, vruòcculi tu ti 'ncanti a guardà addò Bellazia.
Prufumanu ri maru questu ccozzucu; che addoru ri purtuàlli e mandarini! Quisti fiocchi ri nevu mo mi parunu tanta liggieri e bianchi giesummìni.
'Int'a na stanza, 'nnant'a lu Presepiu nu sampugnaru sona la Nuvena; mmiez'a sta baraonda, questa musica si fa cchiù fioca e pò si sentu appena.
Mo, chianu chianu, questu vviu si sfollanu, ognunu va, punzannu a lu cenònu; che bella cosa li spaghetti a vòngulu e scarola 'mbuttuta e capitonu!
Sienti... a na casa jiocanu la tòmbola: che risatu, che strilli, che ammuina; sienti alluccà: --E' asciutu lu "quattordici"? Si mi lu chiami fazzu la cinquina! --
Stu pranzu s'hadd'à fa pu buonu'auguriu e nun hadd'à mancà le megli vinu; a mezzanottu s'hadd'à ì'a la Ghiesia pu vurè nasci llà Gesù Bambinu.
Gesù Bambinu, accuogli quistu populu chi questa nottu mo ti staci attuornu; perdonalu si ha fattu nu spropositu, st'a abbunnanza nun capita ogni ghiuornu.
Nascennu a Betlem, rucisti a l'Angiuli: -- Vogli cu me li poveri pasturi! -- Chiama vicinu a Tte tuttu stu populu: so bbrava ggentu e sò faticaturi.
E guarda attuornu a Te, quanta miseria... quanta speranza e quanta amaru penu... quistu populu Tuu mo bbiniricilu,
|
Amoru e fantasia
Vui stati llà a l’america luntana: si parti mo ra ‘sta montagna mia, vola sperduta questa fantasìa… na smania la cunzuma com’a cchè:
Va ‘stu punzieru miu com’a lu vientu pu vvallatu, muntagnu e cielu e mari ; st’anuma mia vi cerca, amici cari, e venu mmiez’a vvui pu vi vurè.
L’America addò sta?… I’mo vacu? ‘Sta terra mai nu l’aggi canusciuta; chi accompagna quest’anuma sperduta? Quistu punzieru addò vi pò truvà?
Ma pucchè mo mi manca lu curaggiu? Pucchè qua mi trattene lu timoru? Si mmiez’a vvui mo vola quistu coru, lu viaggiu luongu nu lu pò sbaglià.
‘Stu coru a Nuova Yorca è già arruvatu ra lu paesu nuostu tantu caru; pari ‘na torra llà, mmiez’a lu maru st’immenza Statua ri la Libertà!
Sacci addò stati mo, paisani mii: vi trovu tutti ‘int’a pochi mumenti; a lì cantieri e a li stabilimenti scennu ‘stu coru pù vi salutà.
E vola ‘ncopp’a ‘sta città grandiosa, e va la fantasia puì miglia e miglia; sti grattacieli, vi’ che maraviglia!… Superba e sconfinata è ‘sta città.
Vulannu, guarda e dici ‘stu punzieru: - Ma chi lu feci tuttu ‘stu sprennoru? – qua ri l’Italia ‘nci sta lu sudòru, ‘nci sta lu sacrifiziu e abilità.
E mo chi v’aggi vistu, i’ so ‘ffilici: m’ardi la freva ri la nustargia; m’attiratroppu quera Patria mia, a lu paesu nuostu haggia turnà.
A la Pritura
- Curri, ti chiama il Giurice,Formicola Michelu!… -- Mancu si mi chiamassuruA la Cortu ri lu Cielu!Viri comu sciassejanuAttuornu a stu Pritoru:mi parunu l’Apuòstulicu Ddiu nostru Signoru! –- Sedetevi, Formicola,Appresso a me giurate! –- I ggiuru, ma rucìtimira me che comandate. –- Ciò che sapete ditemidi quella sparatoria:voi foste testimonio,sapete quella storia. –- Gnorsì, Signoru Giurice,lu fattu fu ri nottu,parlannu cu mmuglierumasuntièttimi ddoi bottu.“ Michè “, rissu muglieruma,“ ‘sta botta è un po’ sospetta “;i’ ruspunnietti: “ Stùputa,è botta ri scuppetta! “- Voi che faceste ditemie siate veritiero! –- Ah, scusa, Signor Giurice,mo si’ troppu ‘ntruchieru! –
Tutta ri nevu Nuscu s’è ammantata, ‘sta cittadella mia pari na sposa, e nu liettu nuzialu ‘sta vallata cu na coperta bianca luminosa.
Pu’ lu paesu che silenziu e paci… Com’a ‘ncopp’a l’ovatta tu cammini; Nuscu cu questa vesta cchiù mi piaci, essa è fatta ri gigli e biancospini.
Vi’ che velu ri crespu biancu finu si stennu ra li monti pu’ lu chianu; l’arberi spogli ri quistu ciardinu parunu li lampieri ri Muranu.
Fiuri r’aranciu parunu sti rami chi adornanu, pu’ auguriu, ogni lampieru; che trinu, che merletti e che ricami… e che cunfiettie biancu bumbunieru!…
Spiccanu attuornu, com’a li brillanti, geli lucenti mmiez’a ‘stu candòru; che ghirlandu ri perlu…che diamanti a questa sposa bella fannu onoru!
Mo puru li canali ri li titti stu spusaliziu hannu fistiggiatu: sti ciònduli ri ghiacciu chiari e fitti barconi e curniciuni hannu addubbatu.
Mo sona lu riloggiu ri la chiesa, ma songu fìochi, muzzi quisti tocchi; ‘ncielu na tela griggia pari stesa, scennunu lenti bianchi fiocchi.
Passanu friddigliusi pu’ la via… Si salutanu e vannu cu allegria uomini arravugliati a li mantelli e femmunu cu scialli e sciallitielli.
Cu’ quistu friddu e cu quest’aria fina, n’addoru affumicatu ri cucina tu sienti mo, passannu pu’ nu vicu: e com’è stuzzicantu nun ti ricu.
A ogni stagiona, ringrazziannu Ddiu, è sempu bellu stu paesu miu, ammantatu ri nevu cchiù mi piaci: issu è lu biancu regnu ri la paci.
Carità
Nu canucciellu siccu e spulacchiatuJeva spiertu qua e llà pu lu paesu;tu ‘ncuollu li cuntavi ru ccustatu,parèa ca nun mangiassu ra nu mesu. La ggente ‘ncuriusuta lu guardava,curarlo ognunnu camminava;punzava st’animalu ‘mpaurutu:-Ah, povuru chi cari e cerca aiutu! – ‘Na vicchiarella, int’a nu suttanu,campava sola, embè, ri carità:mmiez’a la via, vurennu quistu canu,feci: - pss, pss, tè, tè, zuzù, tè qua! – St’animalucciu tuculiava la cora,s’avvicinavu a quera vicchiarella;a la fortuna nun crurèva ancoraquannu po’ si mangiavu la zuppitella. Rucìvu la vecchia po’ a lu canucciellu:- Chi è riccu nun aiuta mai a nisciuni;tu cumpiatisci chi è cchiù puvuriellu:lu sazìu nun creru a li riuni. – Sta puvurella cu stu cumpagnielluMo campano r’amore e fedeltà,spartennusi ru’ ppanu e lu piattielluchi li portanu llà puì carità.
Funtiglianu
Questa montagna, com’a nu gigantu, guarda e pruteggi questa Chiesarella, stu voscu a mmontu fa la sentinella, campagna e cielu la stanno a guardà.
Madonna cara mia ri Funtiglianu, ognunu qua Ti supplica e Ti onora, puru ‘sta Ghiesia mo è cchiù bella ancora e quanta ggente stanno attuornu a Tte!
A chi Ti feci questa casa bella cu ffede, sacrifiziu e amoru santu, Vergine cara, sott’a quistu mantu prutieggi sempu e bbinirici Tu!
Che festa qua lu quindici r’austu! parena na città questa campagna, parèa nu munumentu sta montagna chi Ti guardava pu’ Ti salutà.
Cannelu, lampiuncielli, ‘ntorce a vvientu ra luntanu parevano cchiù bellu, e ‘ncielu s’affacciavanu ru stellu… mmiez’a ru stellu ‘nci lucivi Tu!
Tu sienti si’, madonna mia, che coru… so’ mmigliara ru voci a ffa ‘stu cantu, sta canzuncella è amoru, è ggioia, è chianti: vi’ quantu bbenu nui vulimu a Tte!
La sentu ra luntanu ‘sta preghiera - “Madonna, Tu si’ la dilizia mia!… O quant’è bbellu ri chiamà Maria; Vergine, la speranza mia sì Ttu!”
Stu punzieru e stu coru, oj Chiesarella, volanu a tte mo ca ti sto’ luntanu. Madonna cara mia ri Funtiglianu, int’a stu coru miu stai sempu Tu!
La pinitenza
Int’a la Ghiesia sta na campagnola, guarda a la porta e sempu cchiù si ‘ncanta; ra cchiù ri n’ora llà sta na figliola: stennu la manu nt’a l’Acqua Santa.
- Sienti, bella figliò, rimmi na cosa: ra n’ora stai ‘mpalata e nun ti muovi; aggi pazienza, i’ songu curiosa… ma tu int’a st’Acqua Santa che ‘nci trovi?
- M’allisciavu la manu Sarvatoru… p’ ppinitenza mo lu Cunfussoru m’ha dittu ca pu’ n’ora aggia sta qua e la manu int’a st’Acqua aggia sciacquà. –
- Ah…menu malu ca m’he’ dittu questu : allora i’ mi la squagliu priestu priestu, ca si stu preutu tenu stu punzieru, qua mi faci spunzà ra capu a pperu!
Osservatorio nuscano
A Nuscu nun ci servu lu sismògrafu com’a l’Osservatoriu Vesuvianu; mo Filicina, scienziata celebre, qua ti mettu ra coppa a Padre Alfanu.
A lu suffittu ri lu suu negoziu ‘nci stanno appisi li cacicavalli: a ogni scossa quisti tuculejanu comu si fossu la “Scala Percalli”.
A ogni liggieru muvimentu sìsmicu, ronna Maria s’affaccia a lu barconu, strilla, guardannu ‘int’a lu negoziu: - Si movu, Filicì, lu pruvulonu? –
Li Sichinorfi, dall’Osservatoriu riggìstranu der suolu ir muvimentu, po, Filicina annunzia a tutto il populu: - Scossa ri terzu gradu: assestamentu. –
Si pu la scossa po’, si tuzzulejanu ru bbutigliu ri annisi e vermuttu, Marisa avverte a mezzu ri la ràdiu: - L’epicentro sta ‘int’a lu cunnuttu! –
Muderni marcangegni, embè, a che servunu si nun fannu capì niente a nisciuni? Songu megli ri tutti li sismografi quisti cacicavalli e pruvuluni.
Nui lu tunimu qua l’Osservatoriu, ‘nci staci a Nuscu la “Scala Mercalli”: ra Sichinorfi l’apparecchiu sismicu: è quera cocchia ri cacicavalli.
Lu cuonzulu
Lu muortu steva int’a l’ata stanza, lu cuònzulu purtavu compa Pippinu: broru cu ttagliulini in abbondanza. Ova, carnu, furmaggiu, frutti e vvinu.
Punzava ognunu ri sta compagnia: Embè, fatti capanna, panza mia! Mo cu na scafarèia ri quistu bbroru Munamu abbasci lacrumu e dduloru.
La veruva mò affitta e scunzulata, si steva spulucannu na custata; vicinu a essa ivu compa Pippinu senza parlà, nu pocu fattu a vvinu.
Fecènnusi curaggiu, stu trappanu, a la cummara l’affuravu la manu, rissu:- Cuncè, mo si rimasta sola: ‘n’coppa a stu munnu chi ti cunzola?
Embè cummà, aggi fattu nu punzieru, i’ ti ru ddicu si ti fa piaceru: tengu la terra cu na massaria; ‘nci vulimu spusà, cummara mia?
Forse, cummà, tu nun mi fai risposta ca nu’ l’avèa fa mo questa pruposta? Ruspunnivu Cuncetta rassegnata: - mi dispiaci, songu già impegnata! –
Ru scarpu novu
Quera matina s'aveva accattatu ru scarpu addò Vicienzu Marvarosa, però a lipieri nu' l'avèa cauzàtu: si ru ppurtava 'mmanu Mariarosa.
Jennu mo pu' la via ri l'Asculella, si suntivu a lu peruna ciuntrella: s'era 'mpizzata int'a nu carcagnu; rissu Rosa: - Aggi fattu stu guaragnu!
Pu' questa via, ru ppretu e quisti chiuovi spurtusanu scarpini viecchi e nuovi. So' stata fortunata e nun ci creru: la scarpa nova nu' steva a lu peru! -
Lu saziu e lu riunu
Rissu na crapa a na morra ri pecuru : - Rici ir pruverbiu: "Mangia e fa mangià", tre animali surtantu oggi si sbafanu e l'ati attuornu ru stannu a guardà.
La pecura rucivu: - Tu cuntentati, tu cu ru ccornu ti fai rispettà, i', chi nun sacci rà curnatu e càuci, ... ru pprupuntenzu aggia suppurtà.
Punzavu lu muntonu : Vrènna, èruva mangianu senza scuornu, a sazietà puorci ri 'ngrassu, ciucciarielli e pàparu; embè, lu munnu r'oggi accussì va!
La prova
- Pozz’arraggià! Lu vi’ quiru struzzinu: ha ‘mpuzzuntutu tuttu lu paesu; rà li sordi a ‘ntirressu st’assassinu a lu trenta pù ccienti pù ogni mmesu.
Vi’ che superbia…vi’ che ffaccia allera tenu stu mariuolu ri via nova, tu sai…e nu’ lu puoi mannà ‘ngalera, ca nun si po’ accusà senza na prova.
Mo guarda llà: chi è quiru guaglionu mm’iez’a li carbinieri ammanuttatu? Int’a na massaria, a lu Pulònu Tre o quatt’ova stanotte avu arrubbatu.
Nu’ lu sapeva fa lu mariunciellu, s’è fattu ‘ncastagnà lu puvuriellu. Siccome ri stu furtu ‘nc’è la prova, stu fess va ‘ngalera pù quatt’ova.
|
Casa mia
Aggi truvatu questa casa mia quasi com'era cinquant’anni fà; li stessi libbri 'int'a la libbreria cu ru stessu pultronu e lu sufà.
Traspari ancora 'ncopp'a stu paratu rniez'ammuffutu, nu culoru blu, vecu nu quatru llà ri n'antenatu e po' na bella stampa ri Gesù.
'Na tavula massiccia, longa e stretta sta ancora 'int'a la stanza ri mangià, llà attuornu vecu ancora zia Antunetta, tre ssoru miu e po’ papà e mammà.
Si ru rriggiolu ri stu pavimentu ancora mo putessuru parlà, m'arricurdàssuru a quistu mumentu li zùmpi mii ri cinquant'anni fa.
'Na cunzola ri noci a 'ntagliu finu ddui seculi ricorda e forse cchiù, nu specchiu cu ccurnici oru zzicchinu e nu riloggiu svizzeru a cucù. Aggi truvatu 'int'a 'sta cunzola libbri e quaderni ri la bella età: tunèa sett'anni, a Nuscu jev'a la scola Carmela mi vunev'accumpagnà.
Tu mi ricuordi, viecchiu fuculinu, lu tiempu bellu che nun torna cchiù: ri viernu, ru sseratu a te vicinu cu la famiglia mia ricuordi tu.
Ardeva lu ciuppònu: che spaventu... com'a nu mostru mi steva a guardà, la vampa mi pareva nu serpentu; i' m'addurmeva po' 'mbrazz'a mammà.
Si arruduttu 'na steppa, oj ggiardiniellu, quanta cura papà tunèa pu' tte; mi 'ncantava a guardà ra stu canciellu glicini, giesummini e rrosu tè. Cu li cumpagni mii, mmiez'a stu vverdu pazziavami a fa « cuculicù »; l'età filici, si, priestu si perdu, rna lu ricordu suu nun moru cchiù.
Vicinu a lu murettu, l'uva-spina spissu spissu mi jeva a spuzzulià, iu l'assaporu ancora ... era strafìna, mo l'èruva ri muru staci llà.
Vecu ogni cosa cumu la lassai, ma tre personu nun ci stannu qua: tre vicchiarielli chi nun scordu mai: la zia Antunetta, papà miu, mammà.
E' solitaria mo 'sta casa antica, a me pari na reggia, sai pucchè? Essa è pu' mme la cara, vecchia amica; 'int'a 'sta casa mi sentu nu rre.
A sandi nun fa vuti
Nu juornu ‘coppa Nuscu un cuntatinu S’accatavu ru scarpu a lu murcatu, po’ a la Ghiesia, appicciannu nu luminu, facivu sta prumessa a Sant’Amatu:
- Oj Sant’Amà, rru vì stu purzianu: annasula nu pocu e criri a mme: si mi ru ffai vurè pù n’annu sanu ancora novu, i’ ru rrialu a tte!
Mancu si avessu rittu n’eresia, stu povuru tamarru sfurtunatu pu’ n’annu sanu, pu’ na malatia, stivu int’a nu liettu suffunnatu.
Rissu mo quistu talu a Sant’Amatu : - Oj Sant’Amà, mantengu la prumessa ; ru scarpu novu ti r’aggi purtatu, ma questa vota tu m’he’ fattu fessa!
Mo questu scarpu, Sant’Amatu miu I’ ti ru llassu e nu’ ru vvecu cchiù ; comu mi n’haggi vistu bbenu iu accussì ti ru puozzi gurè tu! –
La feru ri lu Carmunu
Mmiez’a ‘stu largu ri Santu Runatu juorno ri la feru che clamoru ! pari tuttu quantu stu spiazzalu grande tavolozza ri pittoru.
Milli coluri viri ra luntanu, ma ri stu quatru nun capisci niente, si po’ tu t’avvicini, a manu a manu, viri a migliora uommini e alimenti.
Vi’ che chioma ri crapu, ri purcielli ri pecuru, ri vaccu, ri vitelli; fra li manti ri ciucci, ri cavalli spiccanu vestu, maccatùri e scialli.
Ti ‘nzurdisciunu tuttu st’animali… cuntrattannu patroni cu sanzàli; mmiez’a stu votta-votta e a st’ammuina si nun ti scanzi ti fann’a mmappina.
Si sperdu mo sta pupulaziona: sta ascennu già la grande prucissiona, sonanu a grolia tuttu ru ccampanu e la feru si sfolla chianu chianu.
‘Nci songu statu mmiez’a st’ammuina, che ‘nci vu’ fà, m’hannu fatt’a mmappina ; i’ so’ vvunutu a Nuscu a truvà paci, ma questa feru troppu mi piaci.
Casa Ciciretti
Ogni ppreta è nu ricordu A la casa ri st’amicu, quiri tiempu bellu anticu pari comu fossu mo.
Si ‘nci penzu e chiuru l’uocchi Qua mi vecu guagliunciellu, vecu ancora Pippiniellu piccirillu com’a mme.
Quanta juochi!…”Li surdati”… “li briganti e mariuoli”… oj Pippì, tu ti cunzuoli si ‘nci pienzi puru tu.
Qua zi’ Olimpia sentu ancora, tantu cara, tantu bella: ‘nci purtava la marennella… i’ la vecu ancora qua.
Qua ro’ Stefanu punzusu Guardava cu’ ttimoru Ma era n’omu assai ri coru E nu’ ru facea capì.
Miezu seculu è passatu: oj Pippì, lu tiempu vola, resta mo na cosa sola chi giammai nun po’ murì.
‘Nc’è rumastu lu punzieru, stu ricordu mai nun moru; ‘ncè rumastu int’a lu coru quera stessa ggiuventù.
Pippinì, guardati attuornu: tu ti sienti com’allora! Guarda qua, si joca ancora Mo a sta casa attuornu a tte!
Sienti si’ sti nipotini Chi ti fannu compagnia, tra sti juochi e st’alligria si’ guaglionu puru tu.
Oj Pippì, mo cchiù nun simu Guagliuncielli com’allora, ma i’ ti vogli bbenu ancora com’a tannu, criri a mme!
La gatta ri lu sacristanu
‘Nnant’a la porta ri la sacristia, a lu vicu, gnorsì, ri lu Purtusu, steva na gatta, mo pu quera via jeva nu canu siccu e paurusu.
- Tu a cchi sì ggatta? – li rissu lu canu; - Songu la gatta ri lu sacristanu; ri serici mi songu saziata e mo mi pigliu r’aria na bbuccata.
Int’a la Ghiesia e a la sacristia ri surici nun c’era carestia, qua, mo chi tuttu hannu rimessu a nnuovu li suricilli, embè, sempu ru ttrovu. –
- Si nnatu furtunatu, oj miscionu, ‘int’a sta Ghiesia tu sì’ lu patronu; si trasu iu succeru ir pandemòniu mancu si ‘nci trasessu lu demoniu. -
- Si mo a sta qua tu fussi cundannatu – rissu la gatta – già fussi arraggiatu, strillassi com’a ccanu ri crapari o com’a li cantanti strillazzari.
Si l’Arcipretu mo mi rà lu sfrattu, vacu a lu sindacatu ri ru ggattu; nun m’hannu fattu assicurazionu, mi spetta mo la liquidazionu. –
Rissu lu canu: - Nun ricavi niente si llà nu tieni amici né parienti; si nun porti la zuppa a lu gattonu, ti rannu tuortu si tu hai raggionu.-
E la gatta:- Si fossu na ‘ntrucchesa mi n’avess’a scappà stasera stessa, ma i’ rormu, mangiu e bevu sulamentu, nun guardu e nun mi curu ri la ggentu.
Sapissi quanta fàuzu bbizzocu venunu a prufanà stu Sacru Luocu; si vatti ‘mpiettu lu chiappu ri ‘mpisu, crurennusi ca vaci ‘mparavisu.
Tu mo ti pienzi, caru canu miu, ca ognunu venu qua pu prigà Ddiu? Che ‘nciuci, che bbuscìù certu ccummaru venunu ‘arruvacà ‘nnant’a st’Artaru!
Ru scienti circà graziu a lu Signoru e po’ si vannu ‘nfrontu tra ri loru, po’ questa ggentu sciarratara e matta rici ca nui facimu canu e gatta.
Rumanivu lu canu frasturnatu, rucivu pò :- mi sò scandalizzatu ! Si la gentu cummettu st’eresia, ì’ so’ cuntentu ri la sciorta mia.
Nun si scordari me la pruvvirenza E mi sentu pulita la coscienza. Ra sta Ghiesia li mali cristiani a mozzuca cacciassuno li cani!
Lu castiellu
Che ne' è rimastu mo ri stu castiellu? Quattu mura ammuffutu e sgarrubbatu; 'nu millenniu ri vita è già passato sulu stu pretu stannu ancora qua.
Fantasticu guardannu stu castiellu: mi torna a lu penzieru e a la memoria lu Mediu Evu e tutta quera storia chi mi 'mparai tantu tiempu fa.
Ra quistu postu tutta la vallata chi guardava ruceva: Ti conoscu ! Perciò stu paesu si chiamava Noscu, Oggi si chiama Nuscu sta città.
Si sbizzarrisci mo sta fantasia... Ah, stu punzieru miu comu corru ! I' veru ancora attuornu 4 torru, ma suli quattu massi stannu llà.
Sentu ancora lu cuornu e la campana sunà, ra cimma a quera torra snella; chiamava "all'armi" lla' la sintinella si lu nimicu steva pu arrivà.
'Si sunteva stu suonu ogni matina appena appena chi schiarava iuornu sta voci rauca comu a nu latuornu ruceva: E' gghiuornu, iati a fatià !
E partunu iscannu cienti strali ra tanta feritoru e ballaturi; comu sannu curpì sti tiratori... Quanti nimici mo fannu carè !
Botulu, cataratti, trabbucchetti, passaggi e grottu scuru sotta terra... si cumbattennu si purdeva la guerra li Castillani si ni ievanu llà.
Qua mo tuttu è silenziu...tuttu è paci... nun smania cchiù mo questa fantasia, mi ruscetu e guardu questa terra mia, quistu paesu miu faci 'ncantà.
Mi guardu attuornu...'Vi che paravisu !... Mo ri partì nun tengu lu curaggiu; si fossu 'nu pittoru stu paesaggio cu che frevu vulessu arritratta.
Si vieni amicu 'ncoppa a stu castiellu ti sienti int'a lu coru 'na priezza ! Guardati attuornu e viri che bellezza che ti sulleva e nun la scuordi cchiù.
Nu mierucu specialu
Int'a la stanza, attuornu a lu malatu chiangevano li figli e la migliera; rucivu unu ri lu vicinatu: -- Quistu nun po' campà finu a stasera. --
-- Chiamati lu cumparu Sarvatoru: quiru ni sapu cchiù ri nu duttoru! -- Quistu cumparu mo a li Sparanielli era stimatu cchiù ri Cardarelli.
Si prusuntavu mo stu scienziatu, cu sserietà guardavu lu malatu, senza parla, feci lu mussu stuortu e po' rissu: -- Cummà, quistu è già mmuortu! --
La migliera alluccava: -- Maritu miu! -- Ruceva la ggentu: -- Accussì volu Ddiu! -- Quistu malatu mo 'mprovvisamente aprivu l'uocchi e dissu a quera ggente:
-- Faciti li scungiuri, a la malora... ì' nun so mmuortu, songu vivu ancora! -- -- Nòni, si' mmuortu ggià, maritu caru: ni vu sapè cchiu tu ca lu cumparu?!...--
L'urdinanza ri lu sinnucu
A Piazza Trinità, 'ncoppa Castiellu, 'nci stevanu tre puorci 'inta a na stalla; rucivu mo lu puorcu a lu purciellu: -Lu Cummunu ha smammatu n'ata palla.
Embè,senza criteriu nè crianza, lu Sinnucu mo ha fattu l'urdinanza ca tutti li maiali,pu nu mesu, nun ponnu circulà pu lu paesu.-
La scrofa murmuriavu:-che cuscienza! L'omu è l'esempiu ri ricanuscenza; li maiali ra vivi sò schifati, ma roppu muorti accisi sò stimati.
'Ncoppa Castiello e a lu quartu ri vasci si nun ci jamu nui,llà chi 'nci pasci? Fannu i' a spassu tanta mariuncielli e caccianu ra Nuscu li purcielli.
Rucivu lu puorcu:- Ma che purcaria. pu lastrucà ogni chiazza e ogni via lu Municipiu ha fattu tanta spesu, mo volu spupulà miezzu paesu.!
Lu stemma ri Nuscu
Stu stemma nuostu svela chiaramentu lu caratteru veru ri sta ggentu; quistu stemma ri Nuscu, oi furastieru è nu simbulu chiaru e viritieru.
'Ncopp'a lu scudu 'nci stà lu serpentu, quistu, com'a stu populu è prurentu; però, si tu li rai na scarpusata, ti faci pagà cara 'sta sbrasata.
Qua, furastiero, sii lu benvenutu, tu qua sarrai stimatu e benvulutu, ma si ri guappiciellu fai na mossa, ti pigli po na bbona rotta r'ossa. Oi furastè, si vieni a stu paesu t'accogli cu la parma ogni Nuschesu, ti facimo st'invitu e sta prumessa però ricorda: "qua nisciuni è fessa".
Quistu stemma ri Nuscu oi furastieru, mo stampatellu int'a lu punzieru. Rici'sta serpa: "I agiscu cu prudenza, ma guai pò si perdu la pacienza ! "
|